Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK), Bursa Büyükşehir Belediyesi'nin iş yerlerindeki sadece Arapça tabelaların kaldırılması kararının "ayrımcı muamele" olduğuna hükmederek belediyeye 204 bin 285 lira idari para cezası kesti. Bu karar, kamuoyunda geniş yankı uyandırdı ve tartışmaları beraberinde getirdi.
Kararın Arka Planı ve Gerekçesi
Bursa Büyükşehir Belediye Meclisi'nin aldığı karar doğrultusunda, şehirdeki Arapça tabelaların kaldırılması uygulaması 1 Mayıs 2024 tarihinde başlamıştı. TİHEK, bu uygulamayı resen incelemeye alarak 8 Mayıs 2024 tarihinde bir toplantı gerçekleştirdi. İnceleme sonucunda, uygulamanın sadece Arapça tabelalarla sınırlı olması nedeniyle "ayrımcılık yasağı ihlali" yapıldığına karar verildi.
TİHEK'in kararında, 1353 sayılı Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanun'a atıfta bulunularak, Türkiye'de faaliyet gösteren işletmelerin tabelalarının Türk alfabesine uygun olması gerektiği vurgulandı. Ancak, kararda ayrıca belediyenin yaptığı 46 işlemin tamamının Arapça tabelalara yönelik olduğu, diğer dillerdeki tabelalara ise herhangi bir işlem yapılmadığı belirtildi. Bu durumun, dil temelinde ayrımcılık yasağını ihlal ettiği ifade edildi.
Özellikle, Türk harfleri arasında yer almayan Q, W, X gibi harfleri içeren İngilizce tabelalara herhangi bir işlem yapılmamış olması, TİHEK tarafından eleştirildi. Kurum, Türk harfleri barındırmayan tüm tabelalara işlem yapılması gerekirken sadece Arapça tabelalara yönelik işlem yapılmasının 6701 sayılı Kanun'un 3. maddesinde yer alan dil temelinde ayrımcılık yasağının ihlali anlamına geldiğini savundu.
Belediyenin Savunması ve Uygulamanın Detayları
Bursa Büyükşehir Belediye Başkanlığı ise, Arapça tabelaların kaldırılmasına yönelik Cumhurbaşkanlığı İletişim Merkezi'ne (CİMER) yapılan başvuruların belediyeye yönlendirildiğini ve bu kapsamda 46 işlem tesis edildiğini bildirdi. Belediyenin savunmasında, söz konusu kararın Belediye Meclisi tarafından oy birliği ile alındığı ve yabancı dildeki tabelaların kaldırılmasıyla ilgili işlemlerin dayanağının 1353 sayılı Türk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakkında Kanun ile 3071 sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun olduğu belirtildi.
TİHEK Kararının Olası Etkileri ve Sonuç
TİHEK'in bu kararı, benzer uygulamalar yapan diğer belediyeler için de emsal teşkil edebilir. Kararın ardından, belediyelerin yabancı dil tabelalarına yönelik uygulamalarında daha dikkatli ve kapsayıcı olması bekleniyor. Ayrıca, bu karar, Türkiye'deki dil politikaları ve kültürel çeşitlilik konularında daha geniş bir tartışma zemini oluşturabilir.
Bu olay, Türkiye'de dil ve kültür politikalarının ne kadar hassas bir denge gerektirdiğini bir kez daha gözler önüne seriyor. Bir yandan yasal düzenlemelere uyum sağlanırken, diğer yandan farklı dil ve kültürlere saygı göstermek ve ayrımcılıktan kaçınmak büyük önem taşıyor. TİHEK'in kararı, bu dengeyi koruma ve ayrımcılığı önleme çabalarının bir yansıması olarak değerlendirilebilir.
