Likyasalebi Orkidesi: Türkiye’nin Nadir Hazinesi
Dünya genelinde 30 binden fazla, Türkiye’de ise 200’den fazla doğal türü bulunan orkideler, ekosistemin en kırılgan bitkileri arasında yer alıyor. Bu bitkiler, yaşam döngülerini sürdürebilmek için nemli topraklara, mantarlara ve tozlayıcılara ihtiyaç duyuyor. Ancak, yaşadıkları bölgedeki en küçük değişiklikler bile orkidelerin varlığını tehdit edebiliyor. Bu nedenle, orkidelerin kaybolması, doğada bir şeylerin ters gittiğine dair önemli bir uyarı sistemi olarak kabul ediliyor.
Likyasalebi: Yok Olmanın Eşiğinde
Türkiye’deki orkidelerin neredeyse tamamı tehdit altında. Bunlar arasında, sayıları yüzlerle ifade edilen ve yok olmanın eşiğine gelen türler de bulunuyor. Likyasalebi (Ophrys Lycia), bu nadir türlerden biri. 1980 yılında İsviçreli botanikçi Jany Renz tarafından keşfedilen bu endemik orkide, sadece Antalya’nın Kaş ilçesinde dar bir alanda yaşıyor. Ancak, turizmin getirdiği yapılaşma ve doğal yaşam alanlarının tahribatı nedeniyle, Likyasalebinin sayısı hızla azalıyor.
Koruma Projesi: Umut Işığı
Akdeniz Koruma Derneği ve Ege Üniversitesi, Likyasalebinin neslinin devamı için önemli bir proje başlattı. Proje kapsamında, orta vadede bitkinin doğal ortamında korunması, uzun vadede ise tohumlarının Ulusal Gen Bankası’nda saklanması hedefleniyor. Projenin aşamaları şu şekilde:
- Kontrollü çapraz tozlaşma ile tohum elde edilmesi,
- Tohumların laboratuvar ortamında çimlendirilmesi,
- Çoğaltılan bireylerin doğal yaşam alanlarına adapte edilmesi.
Proje yürütücüsü Nejdet Bozkurt, bugüne kadar 40’tan fazla orkide türünden tohum elde ettiklerini ve bu çalışmayla Türkiye’de ilk kez yerel popülasyonların genetik çeşitliliğini koruma altına aldıklarını belirtti.
Likyasalebinin korunması için sanat dünyası da harekete geçti. Botanik sanatçısı Işık Güner, bu nadir orkideyi resmederek doğadaki varlığını sanat aracılığıyla ölümsüzleştirdi. Bu eser, Kaçkar Dağları’ndaki Habitat sergisinde sergilendi ve Likyasalebinin karşı karşıya olduğu tehditlere dikkat çekti.
Likyasalebi, Türkiye’nin biyoçeşitlilik mirasının önemli bir parçası. Bu proje, sadece bir bitki türünü korumakla kalmıyor, aynı zamanda doğal yaşamın sürdürülebilirliği için de umut vaat ediyor.
